Janoska Ensemble

Μουσικό πάθος. Η φράση αυτή συνοψίζει θαυμάσια το πνεύμα του “στυλ Janoska”, με το οποίο το σύνολο Janoska Ensemble απέκτησε διεθνή φήμη σε χρόνο μηδέν – και σίγουρα όχι μόνο λόγω της απόλυτης μαεστρίας των οργάνων του. Σε κάθε παράσταση, οι τέσσερις καλλιτέχνες συγκλονίζουν το κοινό με τη μουσική τους και τα τεράστια αποθέματα δημιουργικής τους ενέργειας. Το θεωρούν προσωπική τους πρόκληση να εκπληρώσουν -όχι να ξεπεράσουν- τις μεγάλες προσδοκίες των θαυμαστών τους.
Η αληθινή τέχνη δεν γνωρίζει σύνορα και η μουσική των τριών αδερφών από την Μπρατισλάβα, των Ondrej, František και Roman Janoska και του κουνιάδου τους, Julius Darvas, που γεννήθηκε στην Κωνσταντία το αποδεικνύει με αξιοσημείωτο τρόπο: οι μουσικές τους δημιουργίες εναρμονίζουν ευχάριστα ή δημιουργούν μια ζωντανή αντίθεση μεταξύ του κλασικού τους ύφους και τη μουσική άλλων ειδών – από την τζαζ και τη λάτιν μέχρι την ποπ μουσική. Το αποτέλεσμα, ωστόσο, δεν είναι μια μίξη στυλ, αλλά μια δημιουργική σύνθεση: το “στυλ Janoska”.
Πέρα από το έμφυτο πνεύμα του, το στυλ αυτό είναι αδύνατον να αποδοθεί με λόγια. Δεν είναι ένα στατικό προσάρτημα, τοποθετημένο σε μια μουσική πλατφόρμα που ξεπερνά όλα τα όρια περιεχομένου, αλλά πρόκειται για ένα αυθόρμητο φαινόμενο. Πέντε ισχυρές δημιουργικές δυνάμεις διαμορφώνουν το προφίλ του: η αλάνθαστη γραφή των ενορχηστρώσεων και τα χέρια των τεσσάρων ικανών μουσικών ερμηνευτών τους. Έπειτα, υπάρχει η δυναμική απήχηση, αυτή η προσμονή που δημιουργείται στο κοινό της συναυλίας και ανατροφοδοτεί τους καλλιτέχνες. Εξ’ άλλου, το σύνολο παίζει με τις γνώσεις του κοινού του πάνω στη μουσική, επικοινωνώντας ελεύθερα ευρέως γνωστά κλασικά έργα για να καθοδηγήσει τα αυτιά των ακροατών τους -αργά ή ξαφνικά- σε απρόσμενα ταιριαστά έργα από πολύ διαφορετικά μουσικά είδη, χωρίς καμία αίσθηση ρήξης στο στυλ. Αντίθετα, η πράξη της ακρόασης καθίσταται μια ακαταμάχητη απόλαυση.
Δεν υπάρχει κανένα πρότυπο, καμία καθορισμένη φόρμουλα για αυτή την ιδιαίτερη ικανότητα του Janoska Ensemble να δημιουργεί ευφάνταστη μουσική. Τίποτα δεν είναι απλώς προσαρμοσμένο. Κάθε νότα, κάθε μοτίβο, αναδημιουργείται με αγάπη και ζωντάνια. Το “στυλ Janoska” δεν είναι απλά ένας “ήχος”, είναι “μουσική που πρέπει να τη βιώσεις” – πρέπει να την ακούσεις και να τη νιώσεις ζωντανά.
“Η μουσική μας στοχεύει να συγκινήσει το κοινό της, αυτός είναι ο πρωταρχικός στόχος μας!” δηλώνει ο František Janoska, ένας εμπνευσμένος ενορχηστρωτής που ταυτόχρονα έχει άριστη γνώση κάθε δυνατού στυλ στα πλήκτρα. Τον František συνοδεύει παίζοντας βιολί ο αδερφός του, Roman Janoska, ο οποίος χαρακτηρίζεται από τους εκρηκτικούς τζαζ αυτοσχεδιασμούς του και τους παλλόμενους ήχους που παράγει με το βιολί του, που ομοιάζουν με κιθάρας, όποτε έχει διάθεση. Ο νεότερος από τα τρία αδέρφια εξηγεί τη μουσική τους αλληλεπίδραση ως εξής: “Ο καθένας μας έχει τις δικές του ιδιαίτερες μουσικές προτιμήσεις, τα δικά του αγαπημένα. Έτσι, δίνουμε ο ένας στον άλλον άφθονο χώρο για αυτά. Αυτό είναι που κάνει κάθε κομμάτι μας ένα κοινό εγχείρημα”.
Οι τέσσερις μουσικοί γεμίζουν τον μουσικό χώρο με αυθόρμητη δημιουργικότητα, κάνοντας τα κομμάτια τους να παίρνουν νέες, συναρπαστικές κατευθύνσεις σε κάθε συναυλία. Ο Ondrej Janoska συνεισφέρει σε αυτό με το υποδειγματικό του παίξιμο στο βιολί, μέσω του οποίου προκαλεί συνεχώς τον Roman σε μονομαχίες δεξιοτεχνίας. Ωστόσο, αν ένα μουσικό κομμάτι μεταδίδει συναισθήματα μελαγχολίας και λαχτάρας, τα δύο βιολιά συνενώνονται σε ένα όργανο που αισθάνεται και τραγουδά με μία ενιαία φωνή. Ο Ondrej εξηγεί  ότι η προέλευση αυτής της σαγηνευτικής, ενίοτε και συγκινητικής ικανότητας είναι η οικογενειακή παράδοση: “Από τότε που ήμασταν παιδιά, δημιουργούσαμε μουσική κάθε μέρα, κατά προτίμηση μεταξύ μας. Είμαστε τόσο κοντά μουσικά, που συχνά διαισθανόμαστε τι πρόκειται να παίξει ο άλλος!”.
Το τρίο των αδερφών Janoska συμπληρώνεται θαυμάσια από τον Julius Darvas. Έχοντας κι αυτός λάβει κλασική εκπαίδευση, όπως και οι αδερφοί Janoska, μία είναι η πρωταρχική σκέψη του κοντραμπασίστα: “Θέλουμε να επαναφέρουμε στην κλασική μουσική τη χαμένη τέχνη του αυτοσχεδιασμού που κάθε μουσικός του μπαρόκ θεωρούσε δεδομένη”. H μουσική παράδοση του Janoska Ensemble κάθε άλλο παρά χαμένη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί: οι τέσσερις καλλιτέχνες μετρούν τουλάχιστον εννέα γενιές μουσικών, υπολογίζοντας μαζί τις οικογένειες Janoska και Darvas.
Το αστείρευτο ταλέντο, η άφθονη χαρά για την κοινή μουσική δημιουργία και η αξέχαστη σκηνική παρουσία έχουν δώσει στο Janoska Ensemble το δικό του μοναδικό στυλ. Και αυτή ακριβώς η ιδιαιτερότητα έχει από καιρό αναγάγει το “στυλ Janoska” σε ένα “όνομα” πολύ υψηλής αξίας στον μουσικό κόσμο: το πρώτο CD του συνόλου με τον τίτλο Janoska Style (Deutsche Grammophon, 2016) έγινε αμέσως χρυσό. Οι χαρισματικοί μουσικοί έχουν ήδη εμφανιστεί σε τέσσερις ηπείρους και δημιουργούν συνεχώς νέα πρότζεκτ. Έχουν παρουσιάσει πολυάριθμες εκτενείς ενορχηστρώσεις τους με διάσημες ορχήστρες της Ευρώπης. Ιδιαίτερη καινοτομία στο ρεπερτόριο του συνόλου ήταν η εμφάνισή του με τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βιέννης στις 31 Μαρτίου 2018 όπου η βιεννέζικη ορχήστρα και το Janoska Ensemble παρουσίασαν για πρώτη φορά το πρώτο μέρος ενός συμφωνικού έργου ειδικά μελοποιημένου από τον František Janoska στα πλαίσια του εαρινού φεστιβάλ Frühling in Wien.
Παρά τη νεαρή τους ηλικία, οι μουσικοί εδώ και καιρό έχουν προσθέσει στο καλλιτεχνικό τους χαρτοφυλάκιο την παράδοση σεμιναρίων δεξιοτεχνίας, με πιο πρόσφατο αυτό που πραγματοποίησαν το φθινόπωρο του 2017, μετά από πρόσκληση του Φεστιβάλ Yehudi Menuhin στο ελβετικό θέρετρο του Gstaad. Αυτό που εκτιμούν ιδιαίτερα είναι ότι δεν συρρέουν μόνο οι σπουδαστές στα μαθήματά τους, αλλά και οι καθηγητές τους. Το εύρος του μουσικού τους φάσματος γίνεται εύκολα αντιληπτό από τις ενθουσιώδεις δηλώσεις πολλών κορυφαίων μουσικών όπως ο μαέστρος Christoph Eschenbach: “Το Janoska Ensemble είναι ένα εξαιρετικό σύνολο με άριστες διασκευές, μια πραγματική ανακάλυψη για μένα, σίγουρα θα ακούσουμε πολλές φορές για αυτούς!”
Όλοι όσοι, λοιπόν, πηγαίνουν σε μια συναυλία επιζητώντας τεχνογνωσία, απόλυτη ακρίβεια, συγχρονισμό και αυθόρμητη δημιουργία, θα ανταμειφθούν πλουσιοπάροχα από αυτούς τους τέσσερις καθαρόαιμους μουσικούς και θα φύγουν από τον χώρο εμπνευσμένοι, ανανεωμένοι και με ένα χαμόγελο στα χείλη τους.